Câu chuyện tình đẹp nhưng không thành với người đàn ông giàu có người Việt gốc Hoa là chất liệu để nhà văn Pháp Marguerite Duras viết nên tự truyện L’amant (Người tình, 1984) đã được dịch ra 43 thứ tiếng – trong đó có tiếng Việt, và dựng thành bộ phim nổi danh cùng tên (1992).
.
Nguyen Ngoc Tran (BP73)
.
Hãy theo dấu chân người tình về Sa Đéc thăm ngôi nhà cổ của ông Huỳnh Thủy Lê, nhân vật chính trong sách và phim, nghe kể chuyện tình yêu giữa ông với tác giả. Do kiến trúc đặc biệt của ngôi nhà và sự lan tỏa của cuốn tự truyện và bộ phim, ngôi nhà đã thu hút ngày càng đông người đến tham quan. Mỗi tháng nơi đây đón khoảng hơn 2.000 khách, chủ yếu là du khách nước ngoài. Một số đã trả 32 USD để được ngủ lại đây một đêm dù phòng chỉ có quạt máy và không có nhà vệ sinh riêng.
Thành tour du lịch
Từ năm 2007, công ty cổ phần Du lịch Đồng Tháp đã đưa vào khai thác du lịch tour “Theo dấu chân người tình” giới thiệu với du khách trong và ngoài nước về di tích văn hóa đặc biệt này. Ngôi nhà đã được công nhận di tích cấp tỉnh năm 2008, di tích cấp quốc gia năm 2009.
Khi chúng tôi đến thăm nhà, anh Lê Duy Khánh, hướng dẫn viên tại chỗ, đã nhiệt tình giới thiệu những nét kiến trúc đặc sắc của ngôi nhà và cả những câu chuyện xoay quanh hai nhân vật chính trong tự truyện và phim Người tình.
Nhà cổ Huỳnh Thủy Lê được ông Huỳnh Cẩm Thuận (cha ông Lê) xây dựng bằng gỗ vào năm 1895. Đến năm 1917, nhà được sửa chữa lại, toàn bộ vách gỗ của tường nhà được thay bằng gạch vôi, lát thêm gỗ quý nhập từ Campuchia. Gạch sàn của căn nhà được nhập từ Pháp. Có thể ví ngôi nhà cổ – kết hợp hài hòa giữa hai nền kiến trúc Đông, Tây, như một tác phẩm nghệ thuật.
Nhà được xây dựng trên diện tích 258 mét vuông, hình dáng theo kiểu nhà truyền thống của người Việt, hai bên đầu hồi cong vút hình thuyền và có hai chú dơi ngậm kim tiền. Tuy nhiên, nhìn từ phía ngoài, ngôi nhà vẫn mang dáng dấp của kiến trúc phương Tây nhiều hơn với cột nhà kiểu La Mã. Trên cửa chính dẫn vào nhà có khắc bốn chữ “Cảm tình thuận ý” với mong muốn sống hòa thuận cùng hàng xóm, láng giềng và thể hiện sự hiếu khách của gia chủ.
Trước đây ngôi nhà tọa lạc trên khu đất rộng đến vài ngàn mét vuông, phía sau có một hoa viên trồng cây cảnh, một dãy nhà dành cho người làm và một ga-ra xe hơi. Hiện nay, khuôn viên nhà đã bị thu hẹp, quanh đó đều là nhà phố, buôn bán tấp nập vì nơi đây là một khu chợ ven kênh.
Vẻ ngoài ngôi nhà có lối kiến trúc phương Tây nhưng bên trong lại theo kiến trúc Á Đông – ba gian trang trí theo phong cách người Hoa. Các bao lơn, thành vọng sơn son thếp vàng, khung bao lơn chính giữa có chạm đôi Loan Phụng có ý nghĩa hạnh phúc trường tồn. Vào phòng khách sẽ thấy có một bàn dài và ghế trường kỷ để tiếp khách bên trái. Trên tường treo một cây kiếm dài được bao bọc bằng gỗ và tấm gương phản chiếu ra ngoài cho hợp với phong thủy.
Giữa gian thờ đặt tượng Quan Công. Người Hoa cho rằng chòm râu của Quan Công theo chiều nước lớn chứng tỏ phúc lộc dâng trào, đồng thời thể hiện sức mạnh và sự phồn thịnh trong cuộc sống. Trong nhà cũng có tứ linh và quan niệm về bốn linh vật của người Hoa khá tương đồng với người Việt, nhưng họ dùng con dơi thay cho con quy của người Việt. Nhiều vị khách đến thăm ngôi nhà đều tự hỏi tại sao gian giữa ngôi nhà lại thấp xuống như lòng chảo. Người Hoa cố tình xây dựng như vậy vì muốn phúc lộc chảy vào nhà sẽ đọng lại mãi mãi.
Ngoài cửa chính như bình thường, nhà còn có cửa bằng song gỗ đóng lại vào buổi trưa để trộm không thể vào nhà và trẻ con không thể ra ngoài, đồng thời gió vẫn tràn được vào nhà. Càng đi vào sâu, ta càng thấy thêm những nét đẹp của ngôi nhà. Các bức tường trong nhà được trang trí mai, lan, cúc, trúc cầu kỳ cùng những chú chim sẻ với mong muốn mang thiên nhiên vào nhà.
Ngôi nhà gồm bốn phòng ngủ nhưng hai căn phòng đã xuống cấp, rất khó để khôi phục. Chỉ còn hai phòng dành cho các cô con gái là còn giữ được nguyên trạng, một mặt tường trang trí bằng kính màu xanh, vàng, đỏ kiểu nhà thờ, nhập từ Pháp. Hiện nay, hai căn phòng này được cho khách thuê nghỉ qua đêm.
Ông Huỳnh Cẩm Thuận là một đại địa chủ ở Sa Đéc, chuyên kinh doanh bất động sản. Có đến ba phần tư nhà phố ở đây ngày ấy thuộc sở hữu của ông. Ông Huỳnh Thủy Lê được thừa kế sản nghiệp này. Mọi người thường kể với nhau rằng tiền bạc của ông được cất trong một két sắt phải đến 20 người mới khiêng nổi. Két sắt nay vẫn còn trong ngôi nhà cũng như bàn trang điểm của vợ ông và chiếc tủ đựng rượu Tây. Ngôi nhà cũng lưu giữ được một cái sập quý khảm xà cừ, trên sập có 8 vòng tròn gồm những chú dơi bay trên mây đan xen với nhau, thể hiện phúc lộc. Người Hoa quan niệm 8 vòng tròn này chính là con số của may mắn.
Vào phim ảnh
Hiện nay, trên vách tường phòng khách của ngôi nhà phía bên trái có treo hình ông Lê lúc trẻ với ghi chú bằng tiếng Việt và cả tiếng Pháp và ảnh vợ chồng ông. Ông sinh năm 1906, mất năm 1972 tại Sài Gòn vì bệnh tim. Vợ ông là bà Nguyễn Thị Mỹ, sinh năm 1911, mất năm 2004 tại Mỹ.
 Ông Huỳnh Thủy Lê |
Cạnh hình hai vợ chồng ông là hình 5 người con của ông Lê ; ông có hai con trai và ba con gái. Con cái ông hiện đều ở nước ngoài và rất thành đạt. Người con gái út của ông từng trở về Việt Nam sống một thời gian. Khi ngôi nhà cổ trở thành di tích, bà đã giúp đỡ bố trí lại đồ đạc trong nhà cho giống ngày xưa.
Ngoài ra, trên vách bên phải còn có hình nam diễn viên chính Lương Gia Huy (Hồng Kông), đóng vai Huỳnh Thủy Lê và Jane March (người Anh), vai Marguerite Duras, trong phim Người tình.
Người dân ở Sa Đéc gọi đây là ngôi nhà Người tình. Trong nhà còn trưng bày một số hình ảnh về gia đình bà Marguerite. Sau khi đã làm việc ở Sài Gòn và Hà Nội, mẹ bà được bổ nhiệm làm hiệu trưởng Ecole de Jeunes filles, tức trường Trưng Vương ngày nay của Sa Đéc.
 Jane March và Lương Gia Huy trong phim Người tình |
Cha Marguerite là giáo viên dạy toán và do cuộc sống khó khăn nên ông phải tìm việc làm thêm. Ông sang Campuchia để lập đồn điền nhưng thất bại, trắng tay, đau buồn, lâm bệnh rồi mất ; lúc đó Marguerite mới được bốn tuổi. Khi ông mất, gia đình Duras càng trở nên túng bấn hơn. Bà còn hai người anh trai nhưng một người thì nghiện ngập, còn người kia lại quá yếu đuối. Năm 15 tuổi rưỡi, Marguerite được gửi lên Sài Gòn đi học.
 Jane March |
Trên một chuyến phà qua sông Tiền trên đường từ Sa Đéc đi Sài Gòn, người con gái Pháp ở tuổi mới lớn đã gặp ông Lê (27 tuổi) vừa du học Pháp về. Tình yêu giữa hai người đã nảy nở từ cuộc gặp đó. Lên Sài Gòn, ông Lê thuê một ngôi nhà tại khu phố của người Hoa (Chợ Lớn) và hai người sống với nhau như vợ chồng trong khoảng gần hai năm. Nhận thấy mình không thể sống thiếu Marguerite, ông Lê xin cha cho cưới cô nhưng cha ông không cho phép vì cô là người Pháp. Ông phải về Sa Đéc để cưới một người vợ do cha sắp đặt. Cuộc tình tan vỡ và phần do hoàn cảnh gia đình, Marguerite cùng mẹ và anh trai về Pháp. Tại đây bà đã tiếp tục việc học và tốt nghiệp cử nhân Luật và Khoa học chính trị.
 Nhà văn Marguerite Duras thời trẻ |
Sau này, có lần ông Lê đưa vợ sang Paris du lịch. Tại đây, ông tìm được số điện thoại của Marguerite và gọi điện cho bà. Ông nói : “Tôi vẫn yêu em như ngày xưa”, nhưng bà đã quyết định không gặp lại ông nữa.
Khi ông mất, Marguerite đã rất hối tiếc vì không gặp ông một lần cuối.
Phim Người tình
Ngoài cuốn Người tình được trao giải thưởng văn chương Goncourt danh giá của Pháp và cuốn Người tình Hoa Bắc (L’Amant de la Chine du Nord), Marguerite (qua đời năm 1996) còn viết khoảng 40 tiểu thuyết, 10 vở kịch, nhiều kịch bản phim… Một số tác phẩm của bà như Đập chắn Thái Bình Dương (Un Barrage Contre le Pacifique), Điệu du dương (Moderato Cantabile) chuyển thể thành kịch bản phim và kịch bản phim Hiroshima tình yêu của tôi (Hiroshima mon Amour), sau khi dựng thành phim, đã được đánh giá như những kiệt tác điện ảnh của thế kỷ 20.
Khi bộ phim Người tình được chiếu cho khách mời tại rạp Rex, TP.HCM cách đây gần 20 năm, người viết bài đã có dịp gặp Jean-Jacques Annaud, đạo diễn bộ phim, và hỏi sao phim hiện thực quá, đặc biệt là các cảnh sex, diễn viên có phải diễn thật không.
Vị đạo diễn hóm hỉnh hỏi lại : “Vậy khi quay phim chiến tranh, diễn cảnh đánh nhau thì diễn viên có chết thật không ?”
.
Nguyễn Ngọc Trân
.